U 571

logo

kritisch kijken



Uitgezonden: donderdag 11 mei 2006 20.30-22.30 RTL7.

Inleiding
De Kring Kritische Kijkers bestaat uit een aantal mensen, verspreid in het land, die van tijd tot tijd naar een bepaald programma kijken om het vervolgens gestructureerd te becommentariëren op de geweldsaspecten.

Werkwijze
De deelnemers sturen na de uitzending een tweetal lijsten in.
Lijst A bevat de antwoorden op de vragen 1.1.1 tm 2.7.1 uit het vigerende Nicam coderingsformulier van Kijkwijzer. Met de methode Kijkwijzer worden programma?s geclassificeerd ten aanzien van schadelijkheid voor kinderen en jeugdigen. De werkwijze met lijst A biedt de mogelijkheid te vergelijken in hoeverre de classificatie door de omroepen m.b.t geweld overeenkomt met de bevindingen van de Kring Kritische Kijkers.
Lijst B bevat de antwoorden op vragen die de werkgroep zelf heeft geformuleerd; vragen ingegeven door de zorg over de invloed van tv geweld op de samenleving. De ernst hiervan in de huidige maatschappij, die steeds meer is verhard, waarin geweld en dreigen met geweld niet van de lucht zijn, zal duidelijk zijn.

Keuze en inhoud van het programma
Na een familiefilm en een actiefilm is ditmaal gekozen voor een filmverhaal gebaseerd op een gebeurtenis uit de Tweede Wereldoorlog.
In de lente van 1942 vormden onderzeeërs een geducht Duits wapen. Op de Atlantische oceaan verstoorden ze de toevoerlijnen naar Engeland.
Het filmverhaal begint met de situatie aan boord van de U 571 bij het torpederen van koopvaardijschepen. Wanneer vervolgens de U 571 getroffen wordt door dieptebommen uit een Engels vliegtuig valt o.a. de machinekamer uit en drijft de boot hulpeloos rond.
De U 571 zendt een gecodeerd bericht om hulp uit. Voordat een schip uit een Franse haven met hulpmateriaal ter plaatse kan zijn is uit een Engelse haven de S 33 vertrokken met de pas op zee onthulde missie om dat schip voor te zijn en te trachten de Enigma codeermachine van de U 571 te bemachtigen.
Door een krijgslist lukt het aan boord van de U 571 te komen om vervolgens al schietend en tierend de bemanning te doden of te overmeesteren.
Het lukt ook om de radiohut van de U 571 kapot te varen opdat de Duitsers van de verwachte torpedobootjager niet zouden merken dat de Enigma codeermachine in Engelse handen was gevallen.
Op zijn beurt is vervolgens de S 33 ernstig beschadigd door dieptebommen van de inmiddels aangekomen torpedobootjager.
Door een stoutmoedig plan van de luitenant Tyler lukt het de torpedobootjager met man en muis te laten vergaan via een voltreffer vanuit die ene lanceerbuis die op het laatste moment in gereedheid werd gebracht. Daartoe was het wel nodig dat Tyler het jongste en kleinste bemanningslid onder druk zette om in een onder water gelopen nauwe kruipruimte een haast onmogelijke handeling te verrichten. De jongen liet hierbij het leven.
Tyler leerde dat een commandant niet alleen nooit moet laten blijken dat hij het soms ook even niet weet, maar tevens dat hij bereid moet zijn desnoods zijn eigen mensen op te offeren.

Evaluatie antwoorden lijst A
Ingestuurd 9 lijsten (respons 64%).

Fictie/non fictie
5x is aangegeven fictie/dramaproduct.
2x nonfictie/reality tv.
9x is niet aangegeven documentaire.

Typen fysiek geweld
6x is aangegeven fysiek lijf aan lijf geweld 1x nooit en 1x niet ingevuld.
8x is aangegeven oorlogsgeweld (1x niet ingevuld).
3x is aangeven fysieke marteling (5x nooit, 1x niet ingevuld).

Uitvoerbaarheid
9x geweldsacties door mensen uitvoerbaar.

Indringendheid fysiek geweld
6x ja 1x nee 2x niet ingevuld.
6x ja omdat het geweld hard aankomt (1x nee, 2x niet ingevuld).
6x ja omdat geweld gedetailleerd in beeld komt (2x nee, 1x niet ingevuld).

Beelden van verwondingen t.g.v. zichtbare geweldsacties
5x ja 1x nee 3x niet ingevuld.
5x van ernstige verwondingen 2x nee, 2x niet ingevuld.

Opgedrongen sex
9x nee.

Slapstick
9x nee.

De kijkwijzersleutel toegepast op de antwoorden van de deelnemers afzonderlijk leidde tot:
5x 16 jaar, 1x tussen 12 en 16, 2x 12 en1x 6 jaar
RTL7 classificeerde 12 met pictogrammen voor geweld en ruwe taal.

Evaluatie antwoorden lijst B
Ingestuurd 9 lijsten (respons 64%).

Leeftijdsclassificatie naar eigen oordeel:
4x 16 jaar, 4x 12, 1x niet ingevuld.
NB de deelnemer die via lijst A 6 scoorde gaf via lijst B 16 jaar aan.
Driemaal is aangegeven 'kan beter niet vertoond worden'.

Kwaliteit
Eenmaal is de film aangeduid als pulp.
Achtmaal met geen culturele productie.

Wordt met fysiek geweld gedreigd?
9x ja waarbij 2x verbaal, 4x met blote handen en 9x met wapens.

Werden de lichamelijke gevolgen van fysiek geweld realistisch getoond?
8x ja, 1x nee.

Worden de lichamelijke gevolgen verhuld, doordat we de slachtoffers nauwelijks te zien krijgen?
4x ja, 4x nee, 1x niet ingevuld.

Redden mensen zich uit moeilijke situaties door middel van geweld?
8x ja 1x niet ingevuld.

Wordt het hoofdprobleem met geweld opgelost?
8x ja, 1x nee.

Welke overheersende kijk op geweld spreekt uit deze productie?
2x wordt goed gevonden.
2x wordt normaal gevonden.
4x wordt betreurd maar onontkoombaar geacht.
1x wordt achteraf onjuist gevonden.

Is er ook sprake van psychisch geweld?
5x nee.
4x ja waarbij 2x door pesten/treiteren, 1x voor schut zetten en 1x onder druk zetten.

Oordeel van de deelnemers in eigen woorden
* Een leeftijdsgrens van 13/14 jaar is in dit geval beter. Kinderen hebben dan meer geschiedenis op school gehad.
* Was de film niet op historische gebeurtenissen gebaseerd geweest, dan zou ik ingevuld hebben Kan beter niet vertoond worden. Ik ben dankbaar dat ik niet gebukt ga onder een nazi-regime. De film roept bij mij grote weerstand op tegen oorlog(voeren), legers en wapens ondanks dat hij de geallieerden als helden portretteert. Voor mij is het een anti-oorlogsfilm al is hij denkelijk zo niet bedoeld.
* Deze film is zeker niet schadelijk voor de samenleving. Het is een realistische oorlogsfilm, geschikt voor wie deze film in de context van de Tweede Wereldoorlog kan plaatsen. Kan beter na 21 uur uitgezonden worden.
* Een typische oorlogsfilm, waarbij de heroiek centraal staat en de gruwelen van de oorlog alleen, en dan nog beperkt, getoond worden als ze in dat kader passen.
* Jammer dat er zoveel krachttermen worden gebruikt. Wel begrijpelijk maar niet acceptabel.
* Onduidelijk in hoeverre fictie en non fictie in deze film met elkaar verweven zijn. De hachelijke situaties aan boord door defect geraakte vitale onderdelen worden langdurig getoond met veel geschreeuw, herrie en filmische geluiden.
* Dat er ongelooflijke staaltjes van moed en zelfopoffering voorkwamen bij het in handen krijgen van de Duitse codeermachines is ongetwijfeld waar. Het verhaal is echter een aaneenschakeling van geweld, wreedheid en meedogenloosheid. Dat is nu juist waar de vredesbeweging zich tegen verzet en daarom andere wegen zoekt.
* Een minderwaardige productie, nauwelijks als documentaire te beschouwen. Het is, zoals de aankondiging in de VPRO gids aangaf: Hollywood heroiek.