Inmiddels vormen de pictogrammen bij de aankondigingen van TV-programma's, films enz. een vertrouwd beeld.
We kennen ze wel, die met de vuist, de voetjes, de spin, symbolen voor geweld, seks, angst. Leeftijdsaanduidingen die aangeven voor welke kinderen de programma's wel of niet geschikt zijn completeren het geheel.
Ze maken deel uit van de Kijkwijzer, het classificatiesysteem voor audio-visuele producties.
Het is tot stand gekomen onder auspiciën van het Nicam (Postbus 322, 1200 AH Hilversum), na advies van een wetenschapscommissie met daarin de hoogleraren Beentjes, Tan, Valkenburg, benevens dr. P. Nikken.
Voor goed begrip: het Nicam voorziet de TV-programma's, films e.d. niet zelf van pictogrammen. Dat is voorbehouden aan degenen die de programma's, films enz. uitbrengen. Deze hebben in de vorm van de Kijkwijzer daarvoor wel het gereedschap in handen gekregen.
Om te weten te komen hoe de aanduidingen tot stand komen, wat de criteria zijn, bracht ik enige tijd geleden een bezoek aan de heer Wim Bekkers, directeur van het in Hilversum gevestigde Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audio-visuele Media, kortweg het NICAM.
Hij was niet alleen zo vriendelijk onze werkgroep de handleiding en verantwoording van de Kijkwijzer te geven, maar ook voor te doen hoe e.e.a. werkt.
Het gaat als volgt:
De uitbrenger van een programma, film o.i.d. gaat op internet naar de site www.kijkwijzer.nl. Op het beeldscherm verschijnen dan vragenlijsten waarop door aanklikken met ja of nee wordt geantwoord.
Op het gebied van geweld wordt bijvoorbeeld gevraagd naar de soort fysiek geweld, zoals verkrachting, fysiek lijf-aan-lijf geweld, wapengeweld, oorlogsgeweld, fysieke marteling, geweld van 'goeden' tegen 'slechten'.
Ook komen er vragen voor naar de uitvoerbaarheid door mensen van het te vertonen geweld en de indringendheid ervan. Voorts zijn er vragen over de ernst van de verwondingen die worden getoond.
Heeft de uitbrenger alle vragen beantwoord, ook die over het al of niet slapstickkarakter, over angstwekkende situaties, seks, drugsgebruik en taalgebruik, dan verschijnt de Kijkwijzersleutel. Toetst de uitbrenger het wachtwoord in, dan verschijnen op het scherm de bij het betreffende programma (of andersoortige audio-visuele productie) behorende pictogrammen.
Het wachtwoord wordt door het Nicam buiten de kring van branchegenoten van de audio-visuele sector niet bekend gemaakt. De consument kan daardoor niet controleren of een product volgens de regels goed is geclassificeerd.
Wel is openbaar welke leeftijdsindicaties bij het voorkomen van geweld worden gehanteerd.
Slapstick tekenfilms of -animaties krijgen altijd de classificatie AL. Andere tekenfilms of -animaties die geweld bevatten krijgen ten hoogste de classificatie 6.
Bij andersoortige fictie producties met mensen van vlees en bloed is de classificatie als volgt:
- 16 als geweld uitvoerbaar en indringend is en tot ernstige verwondingen leidt.
- 12 als er sprake is van 2 van de 3 genoemde criteriapunten.
- 6 als geweld voorkomt, terwijl geen of slechts één van de drie genoemde criteriapunten van toepassing zijn.
N.B. Als geweld in een slapstickcontext plaatsvindt worden de leeftijdsindicaties verlaagd van 16 naar 12 en 12 naar 6.
De opsomming is wat saai, maar dat is gebruikelijk waar regels worden gehanteerd. Onze lezers kunnen aan de hand hiervan wel een indruk krijgen of een bepaalde TV-uitzending wel of niet naar de regels is geclassificeerd. Is dat niet het geval dan is het mogelijk een klacht in te dienen bij het Nicam.
Koos de Beus