Zelfregulering is zwakte Kijkwijzer

De Kijkwijzer, die mensen moet waarschuwen voor te veel seks of geweld op televisie, functioneert verre van optimaal. Het systeem gaat te veel uit van zelfregulering. Aanvullend toezicht is noodzakelijk.

Deze week boog de Tweede Kamer zich weer over de Kijkwijzer, bekend van de icoontjes waarmee wordt aangegeven wat voor film of programma we zien. In 1999 is onder PvdA-staatssecretaris Van der Ploeg het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audio-visuele Media (Nicam) opgericht. Dit vanuit de mediabranche opgerichte instituut regelt niet alleen de classificatie van films, maar ook die van tv-programma's en videofilms. Het feit dat het Nicam uitgaat van zelfregulering, is politiek ,omstreden. Tegenstanders zeggen dat dit een slager is die zijn eigen vlees keurt.

Inmiddels is een fel debat opgang gekomen over de juistheid van de Kijkwijzer. Aan de ene kant staat het Nicam, dat overtuigd is van het succes van de zelfregulering. Aan de andere kant staan de Nederlandse ouderorganisaties die spreken van een onbetrouwbaar keuringssysteem. Zij pleiten voor aanvullend toezicht. Deze twee stromingen werden tot voor kort ook in de politiek vertegenwoordigd. Het Nicam kreeg steun van PvdA, D66 en VVD, terwijl CDA en. SP achter de ouderorganisaties staan.

Ik ben van mening dat de Kijkwijzer twijfelachtig functioneert zolang wordt uitgegaan van zelfregulering. De verleiding om adviezen vanuit commercieel perspectief niet te streng te maken is nu groot.
De voorbeelden van onjuiste, inconsequente en onzorgvuldige adviezen stapelen zich op. Een paar voorbeelden. Jackass is in Nederland vanaf 6 jaar te zien, in anderelanden minimaal vanaf 14 jaar. Austin Powers kreeg het advies.van 6 jaar en ouder,. maar in de winkels heeft de film alle leeftijden. American Pie werd na klachten verhoogd van 6 naar 12 jaar, maar door de trage procedure hebben veel jonge kinderen de film al wel gezien. Het recent uitgekomen The Human Stain bevat seks en racisme. In omringende landen is de film daarom minimaal vanaf 11 jaar te zien. In Nederland krijgt hij alle leeftijden.

Wat zjjn de alternatieven?
De ouderorganisaties pleiten voor de oprichting van een media expertisecentrum. Dit centrum zou naast het Nicam adviezen en voorlichting kunnen geven over het aanbod op televisie. Bij veel ouders bestaat behoefte aan voorlichting over een goede omgang met het media-aanbod.
Door de komst van zo'n centrum krijgt de kijker in ieder geval de mogelijkheid tot een second opinion.

Een verdergaand voorstel is dat het Nicam wordt opgedoekt en dat een geheel nieuwe toezichthouder wordt opgericht. Dat is niet nodig. Het is evengoed mogelijk dat het Nicam wordt uitgebreid tot een representatief instituut. Naast de branche nemen dan ook de ouderorganisaties, wetenschappers en andere professionele betrokkenen er zitting in. Daarnaast kan een breed 'afspiegelingscollege' eens per jaar een steekproef over de classificaties van het Nicam afnemen. Mocht het college afwijkend adviseren, dan wordt dit overgenomen. Om betutteling te voorkomen, moet het afspiegelingscollege uit professionals bestaan. Daarnaast is het van belang dat het Nicam de mogelijkheid krijgt om veel harder op te treden.

De Kijkwijzer is op zich een handig instrument. Het zwakke punt is de zelfregulering. Pas als alle betrokkenen een stem krijgen in de adviezen van de Kijkwijzer, is sprake van een volwassen systeem. Daarmee worden kinderen serieus genomen en niet aan hun lot overgelaten.

Uit: Twentse Courant (Fenna Vergeer, Tweede-Kamerlid voor de SP) februari 2004